πενταήμερη επίσκεψη στην Ισπανία (31/3 -4/4)

Κατά τη διάρκεια αυτής της σχολικής χρονιάς, μας δόθηκε η ευκαιρία μέσα από το Πολιτιστικό Πρόγραμμα “Βυζαντινές Προσωπογραφίες- Δομήνικος Θεοτοκόπουλος”  ανάμεσα σε πολλά άλλα να γνωρίσουμε τον σπουδαίο Έλληνα καλλιτέχνη Δομήνικο Θεοτοκόπουλο. Το Πολιτιστικό αυτό πρόγραμμα, όπως προαναφέρθηκε, πραγματοποιήθηκε σε δύο στάδια. Στο πρώτο οι υπεύθυνοι καθηγητές του προγράμματος μας καθοδήγησαν και μας μύησαν στις τεχνικές τις Βυζαντινής Προσωπογραφίας. Έτσι μετά από μια σειρά μαθημάτων και εμείς με την σειρά μας είχαμε την ευκαιρία να ζωγραφίσουμε μια δική μας προσωπογραφία. Το δεύτερο σκέλος του προγράμματος ήταν αφιερωμένο στη ζωή και το έργο του Δομήνικου Θεοτοκόπουλου. Τα δίωρα μαθήματα που πραγματοποιούνταν κάθε Πέμπτη μας έφεραν πιο κοντά σε αυτόν τον μεγάλο καλλιτέχνη και μας άνοιξαν τις πόρτες στο μαγευτικό κόσμο των χρωμάτων  και του φωτὀς και στο κόσμο μιας  υπερκόσμιας πραγματικότητας την οποία υπηρέτησε ο μεγάλος καλλιτέχνης στην Ισπανία, στη χώρα που έζησε.

Ωστόσο δεν υπάρχει καλύτερος τρόπος να γνωρίσεις πραγματικά κάποιον από το να περπατήσεις στα βήματά του. Να δεις τις παραστάσεις και τις εικόνες που τον ενέπνευσαν, να περπατήσεις στα σοκάκια που περιδιάβαινε και πάρεις μια μικρή γεύση από την ζωή του, έτσι όπως την βίωνε ο ίδιος και όχι έτσι όπως την περιγράφουν τα βιβλία. Για το λόγο αυτό, στα πλαίσια της μελέτης της ζωής και του έργου του Δομήνικου Θεοτοκόπουλου, οι υπεύθυνοι καθηγητές του προγράμματος  διοργάνωσαν και υλοποιήσαν με μεγάλη επιτυχία την πενταήμερη επίσκεψή μας στην Ισπανία ( Μαδρίτη , Τολέδο, Εσκοριάλ.)

Το ταξίδι μας ξεκίνησε τα ξημερώματα της Δευτέρας 31 Απριλίου από τον χώρο του  Σχολείου με προορισμό την όμορφη Μαδρίτη. Το μεσημέρι της ίδιας μέρας φτάσαμε στο αεροδρόμιο της Μαδρίτης μετά από ένα πολύωρο άλλα ιδιαίτερα ευχάριστο ταξίδι. Αφού μας παρέλαβε ο ξεναγος μας στην Μαδρίτη κατευθυνθήκαμε προς το κέντρο της πόλης. Μετά από μια οδική περιήγηση στην πόλη, πρώτη στάση μας ήταν το μαγυευτικό και μεγαλοπρεπές Πάρκο Ελ Ρετίρο. Το Πάρκο Ελ Ρετίρο, που ανήκε στην Ισπανική Μοναρχία μέχρι τα τέλη του 19ου αιώνα καλύπτει μια έκταση πέριπου 1.4 τετραγωνικών χιλιομέτρων και είναι ένα αληθινό στολίδι στην καρδιά της Μαδρίτης. Παρότι η βόλτα μας στο Πάρκο ήταν μικρή, τα πολύχρωμα λουλούδια, τα ψηλά δέντρα, οι καταπράσινες εκτάσεις, ο γλυκός ήχος από το ελαφρύ κυμάτισμα του νερού στο ποταμάκι που περιβάλλει το άγαλμα του Αλφόνσου του ΧII και η αναζωογονική μυρωδιά της βροχής ήταν μόνο ένας οιωνός ότι το ταξιδι μας θα ήταν ευχάριστο και πλούσιο σε εμπειρίες και εικόνες. Πράγματι το ταξίδι μας τελείωσε και μας άφησε με αναμνήσεις τόσο όμορφες όσο τα πολύχρωμα λουλουδια στους κήπους του όμορφου Πάρκου Ελ Ρετίρο. Στη συνέχεια επισκεφθήκαμε τον Σταθμό Atocha  που στο εσωτερικό μοιάζει με θερμοκήπιο. 

Πάρκο Ελ Ρετίρο- Φωτογραφία της μαθήτριας Τατιανα Γούδα 

Σταθμός Atocha- Φωτογραφία της μαθήτριας Τατιάνα Γούδα

Την επόμενη μέρα, βαδίζοντας στα βήματα του Ελ Γκρέκο ξεκινήσαμε νωρίς το πρωί, με προορισμό το γραφικό Τολέδο. Λίγο πριν φτάσουμε στο Τολέδο κάναμε μια στάση να απολαύσουμε την πανοραμική θέα της Μεσαιωνικής πόλης που περιτριγυρίζεται από τον ποταμό Τάγο. Σταθήκαμε στο σημείο εκείνο όπου πριν από 400 χρόνια ο ίδιος ο Δομήνικος Θεοτοκόπουλος στάθηκε για να ζωγραφίσει την όμορφη πόλη του Τολέδου. 

Πανοραμική Θέα του Τολέδου- Φωτογραφία της Μαθήτριας Τατιάνα Γούδα

Φτάνοντας στην πόλη, αφήσαμε το λεωφορείο και περιηγηθήκαμε περπατώντας στο Τολέδο. Είναι μια πόλη που έχει δει να ξετυλίγονται μπροστά της αιώνες ιστορίας, χωρίς να υποστεί αλλοίωση η όψη της, μια πόλη μυστηριώδης και κλειστή, με ανηφοριές και κατηφοριές, με έναν επιβλητικό καθεδρικό ναό, όμως αυτό που σε αγγίζει περισσότερο, είναι αυτή η αίσθηση ότι σ’ αυτόν τον τόπο σταμάτησε ο χρόνος εδώ και αρκετούς αιώνες. Αρχικά επισκεφθήκαμε τον Καθεδρικό Ναό Santa Maria. O επιβλητικός ναός, γοτθικής αρχιτεκτονικής που χτίστηκε περί τον 13ο αιώνα δεσπόζει στο κέντρο της πόλης του Τολέδου. Μέσα στο ναό εκτίθενται έργα σπουδαίων καλλιτεχνών όπως του Δομήνικου Θεοτοκόπουλου, του Goya, του Velasquez και του Rubens. Ένα από αυτά τα έργα ήταν το “Εl Espolio”  του Δομήνικου Θεοτοκόπουλου όπου κυριαρχεί το έντονο κόκκινο του μανδύου του Χριστού. Μια σκηνή φορτισμένη από υψηλή θεολογία και δοσμένη με τον πιο ιδιαίτερο και όμορφο τρόπο αποτέλεσε την πρώτη μας “πραγματική” επαφή με το έργο του Ελ Γκρέκο  (μπροστά στον πίνακα αυτό κάποιος "λιποθύμησε" και δεν ήταν μαθητής....). Έπειτα επισκεφθήκαμε τον ναό όπου εκτίθεται το μεγαλοπρεπές έργο του Δομήνικου Θεοτοκόπουλου, “Η ταφή του Κόμη Οργκάθ.” Στον τεράστιο αυτόν πίνακα, ο Ελ Γκρέκο, είναι αποκομμένος από τον μανιερισμό και αναδεικνύει την  ελευθερία του στη φόρμα και στο χρώμα, στοιχεία που συνάδουν στο ανήσυχο πνεύμα του. Συνάμα εμφανίζεται ως υπέροχος προσωπογράφος. Στο σημείο εκείνο θα τελείωνε και η επίσκεψη μας στο Τολέδο, μια επίσκεψη που μας έδωσε την αίσθηση ενός μεγάλου ταξιδιού μέσα στους αιώνες. 
Το απόγευμα ακολούθησε περιήγηση μέσα στο ιστορικό κέντρο της Μαδρίτης και συνάμα μας δόθηκε η ευκαιρία να γευτούμε νοστιμιές της ισπανικής κουζίνας και κυρίως την περίφημη "παέλια".

Εl Espolio - El Greco 

Τολέδο - Φωτογραφία της μαθήτριας Τατιανα Γούδα 

Την Τετάρτη (2 Απριλίου) είχε προγραμματιστεί να επισκεφθούμε δύο μεγάλα και σημαντικά για την ιστορία της τέχνης μουσεία. Το μουσείο κλασσικής Τέχνης “Πράδο” και το μουσείο Μοντέρνας Τέχνης “Βασίλισσα Σοφία.”  Έτσι μέσα σε μια μέρα μας δόθηκε η ευκαιρία να ακολουθήσουμε την ιστορική πορεία της τέχνης ξεκινώντας από το έργα του Δομήνικου Θεοτοκόπουλου στον οποίο εστιάσαμε ιδιαίτερα και ανιχνεύσαμε χαρακτηριστικά της τεχνοτροπίας του (από τα έργα αυτά πάλι κάποιος δεν ήθελε να ξεκολλήσει και δεν ήταν μαθητής.....). Κατόπιν σειρά πήραν τα έργα του Velasquez, του Goya και άλλων συγχρόνων τους και καταλήγοντας σε έργα του  Miro, του Picasso, του Dali και του Braque. Πράγματι, δεν υπάρχει ωραιότερος και πιο εντυπωσιακός τρόπος να γνωρίσεις έστω και περιληπτικά ή αποσπασματικά την Ιστορία της τέχνης.

H μέρα μας όμως δεν “στολίστηκε” μόνο με όμορφα έργα τέχνης όπως την “Πεντηκοστή” του Θεοτοκόπουλου, το έργο “Las Meninas” του Velasquez και την “Guernica” του Picasso. Aφού ολοκληρώθηκε η επίσκεψή μας στα μουσεία στην Μαδρίτη, κατευθυνθήκαμε προς το Εσκοριάλ, μια ήσυχη και μικρή πόλη που βρίσκεται 45 χλμ. βορειοδυτικά της Μαδρίτης. Εκεί βρίσκεται το μεγαλοπρεπές μοναστηριακό συγκρότημα El Real Monasterio de El Escorial. Ο Φίλιππος ο Β’ επέλεξε προσωπικά τη θέση του μοναστηριού και επέβλεψε την πρόοδο του έργου, που σχεδιάστηκε από τον αρχιτέκτονα Χουάν Μπατίστα ντε Τολέδο. Η διακόσμηση της Μονής ανατέθηκε σε σπουδαίους καλλιτέχνες της εποχής, όπως ο Τιτσιάνο, ο Μπος, ο Ελ Γκρέκο και ο Βελάσκεζ, οι οποίοι δημιούργησαν περισσότερα από 1600 έργα που κοσμούν τους χώρους του Εσκοριάλ. Έτσι μας δόθηκε μια ακόμη, και η τελευταία του ταξιδιου μας, ευκαιρία να θαυμάσουμε από κοντά την καλλιτεχνική παραγωγή του ταλαντούχου Κρητικού καλλιτέχνη Δομήνικου Θεοτοκόπουλου. 

 Guernica - Picasso - Φωτογραφία της μαθήτριας Τατιάνα Γούδα

Την τελευταία μέρα του ταξιδιού (Πέμπτη 3 Απριλίου) αποφασίστηκε να εκμεταλλευτούμε τον γλυκό ανοιξιάτικο καιρό και τον ζεστό ήλια και να διαθέσουμε τον  χρόνο  μας  για να περιηγηθούμε στα σοκάκια της ιστορικής πόλης της Μαδρίτης. Μέσα σε λίγες μόνο ώρες η Μαδρίτη κατάφερε να μας γοητέψει  με τα επιβλητικά κτίρια και μνημεια, τις τεράστιες πλατείες, τα ψηλά δέντρα και γραφικά δρομάκια. Η Plaza Mayor, το Mercado San Miguel, το Παλάτι και το κτίριο Metropolis στην Gran Via είναι μόνο λίγες από της μαγευτικές εικόνες που κρατήσαμε στο μυαλό μας από την βόλτα μας στην Μαδρίτη. 

Gran Via -Φωτογραφία της μαθήτριας Τατιάνας Γούδα

Μercado San Miguel- Φωτογραφια της μαθήτριας Τατιάνα Γούδα

Στο βιβλίο του “Ταξιδεύοντας στην Ισπανία” ο Νίκος Καζατζάκης γράφει στον πρόλογο: “Να γυρίζεις τη γης, να βλέπεις - να βλέπεις και να μην χορταίνεις- καινούργια χώματα και θάλασσες κι ανθρώπους και ιδέες, και να τα βλέπεις όλα για πρώτη φορά, να τα βλέπεις όλα σα για τελευταία φορά, με μακρόσερτη ματιά, κι έπειτα να σφλανάς τα βλέφαρα και να νιώθεις τα πλούτη να κατασταλάζουν μέσα σου ήσυχα, τρικυμιστά, όπως θέλουν, ωσότου να τα περάσει από την ψιλή κρισάρα του ο καιρός, να κατασταλάξει το ξαθέρι απ' όλες τις χαρές και τις πίκρες σου - τούτη η αλχημεία της καρδιάς, είναι, θαρρώ μια μεγάλη, αντάξια του ανθρώπου ηδονή.” Πράγματι ένα ταξίδι σαν και αυτό μας έκανε πλουσιότερους, πλουσιότερους σε εικόνες, γνώσεις, εμπειρίες συναισθήματα και αναμνήσεις. Πράγματι για λίγο κλείσαμε τα μάτια στο Τολέδο και αισθανθήκαμε τον αύρα του Ελ Γκρεκο, σαν να ήταν δίπλα μας εκείνη την στιγμή. Κάθε πίνακάς του ήταν και ένα ταξίδι, ένα ταξίδι μες στα χρώματα και στα συναισθήματα. 

Ομαδική Φωτογραφία στην είσοδο της Plaza Mayor

Το ταξίδι αυτό, στην Ισπανία, αλλά κυρίως στο χρόνο έγινε πραγματικότητα χάρει στο μεράκι και την προσπάθεια των υπεύθυνων καθηγητών του προγράμματός μας κ. Ευάγγελου Κυριακουλόπουλου και κ. Μιχάλη Τσιγγέλη (Βυζαντινές Προσωπογραφίες- Δομήνικος Θεοτοκόπουλος). Σε αυτό συνεργάστηκε  η  κ. Ελένη Καννά, με το πρόγραμμα "Μορφές Δυτικής Τέχνης"  και ο κ. Ιωάννης Σφαέλος με το πρόγραμμα "ο κόσμος  των Fractals". Την οργάνωση του ταξιδιού την ανέλαβε, ως αρχηγός, ο κ. Κυριακουλόπουλος  ο οποίος  μαζί με τους υπόλοιπους συνοδούς  με αξιοθαύμαστη υπομονή και αντοχή, πολλή όρεξη, θετική ενέργεια, μεράκι και αγάπη κατάφεραν να μας προσφέρουν το άριστο. Στο σημείο αυτό θέλουμε να τους ευχαριστήσουμε θερμά, εκτός των άλλων, και  για την εξασφάλιση,  μέσω της Ισπανικής πρεσβείας, της ελεύθερης εισόδου μας σε όλα τα μουσεία και για την έξτρα μετάβασή μας στο πανέμορφο Εσκοριάλ.

*Ορισμένες πληροφορίες σχετικά με τον αισθητικό υπομνηματισμό των έργων του Δομήνικου Θεοτοκόπουλου προέρχονται από το άρθρο “Αισθητικός υπομνηματισμός έργων του Δομήνικου Θεοτοκόπουλου” του κ. Ευάγγελου Κυριακουλόπουλου.

*Ορισμένες πληροφορίες σχετικά με τα αξιοθέατα προέρχονται από την διαδικτυακή εγκυκλοπέδια Wikipedia.